دیروز مجلس نمایندگان آمریکا به طرح ضد ایرانی HR4324 رای داد. در این رای گیری 252 نفر به ممنوعیت فروش هواپیمای مسافربری به ایران رای مثبت و 167 نفر رای منفی دادند.
بر اساس این طرح مجلس نمایندگان آمریکا خواستار افزایش نظارت کنگره بر مبادلات مالی مرتبط با فروش هواپیماهای مسافربری به ایران است. طبق این طرح، وزارت خزانهداری آمریکا بایستی ظرف حداکثر ۳۰ روز بعد از صدور مجوزهای مالی برای فروش هواپیمای مسافربری به ایران، گزارشی را در این باره به نهادهای مربوط کنگره ارائه کند
بسياري معتقدند اگر سنا و کاخ سفيد هم مصوبه مجلس نمايندگان را تأييد کنند در آن صورت فرجام برجام مشخص مي شود.
گفتنی است در طرحی که «تقویت نظارت بر دسترسی ایران به منابع مالی»، نامگذاری شده، به نتایج تحقیقات بنیاد دفاع از دموکراسی استناد شده که می گوید، از ژانویه 2016 تا مه 2017- دست کم 134 پرواز به سوریه از طریق آبادان انجام داده است. علاوه بر این، یکی دیگر از مستندات این طرح، ادعای سال 2011 وزارت خزانه داری است که می گوید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران از هواپیمای تجاری برای حمل و نقل تسلیحات - موشک ها و سایر محموله های نظامی استفاده کرده است.
این طرح که هدف کلی آن ممنوعیت هر نوع معامله برای فروش بوئینگ به ایران است، از وزارت خزانه داری و رئیس جمهوری آمریکا گزارش 30 روزه درخواست کرده است، با وجود این، طراحان این طرح دست رئیس جمهور را باز گذاشته اند تا در صورتی که ایران پیشرفت قابل توجهی در مبارزه با پولشویی و ریسک تأمین مالی تروریسم از ایران انجام دهد، یا به فعالیت های بی ثبات کننده در منطقه خاتمه دهد، یا حمایت مادی از گروه های تروریستی را پایان بخشد، رئیس جمهور خود بتواند این طرح یعنی ممنوعیت را نادیده بگیرد.
قبلاً «راجر ویلیامز»، تهیهکننده این طرح، هدف از آن را اینطور عنوان کرده است: «ملزم کردن وزرای خارجه و خزانهداری به صدور تأییدیه برای مبادلات هواپیمایی نهادهای مالی آمریکایی و خارجی با طرفهای شامل ایران.»
طرح «ویلیامز» دولت آمریکا را موظف میکند گزارشی درباره صادرات یا بازصادرات هواپیمای مسافربری تقدیم کمیتههای مرتبط کنگره کند.
وزرای دولت آمریکا بایستی در این گزارش تأیید کنند که این مبادله، متضمن هیچ خطر در زمینه تروریسم یا پولشویی برای نظام مالی آمریکا نیست و نفعی را شامل حال اشخاص ایرانی متهم به اقدامات اشاعه سلاح نمیکند.
این طرح به طور مستقیم فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را ممنوع نمیکند اما با ایجاد سازو کارهای جدید برای گزارشدهی و صدور تأییدیه اختیار امتناع از صدور مجوز برای مبادلات مربوط به این فروشها را به خزانهداری آمریکا میدهد.
«ریچارد نفیو»، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با المانیتور گفت: «نظر من درباره این طرح این است که اگر به نحوی که من انتظار دارم اجرا شود، احتمالاً برجام را نقض خواهد کرد.»
از سوی دیگر هرچند که اتحادیه اروپا از توافق هستهای حمایت میکند اما صادرات هرگونه هواپیمای غربی به ایران به اجازه دولت آمریکا بستگی دارد زیرا برخی از قطعات آنها در آمریکا تولید میشود.
این بدان معناست که ایرباس نیز ممکن است در دعوای میان بوئینگ و منتقدان که میخواهند قرارداد کلا لغو شود، گیر بیفتد. چیزی که احتمالا تنشهای میان ایران با اروپا را تعمیق میکند.
بر اساس بند ۲۲ برجام، ایالات متحده به نحو مشخص شده در ضمیمه ۲ و منطبق با ضمیمه ۵، «اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران، «مجوز این که اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران مشارکت کنند» و «مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا» را صادر خواهد کرد.
همچنین در بند 5/1 برجام تصریح شده است: ایالات متحده متعهد میشود؛ اجازه فروش هواپیمای مسافربری تجاری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران از طریق اعطای امتیاز در موارد زیر داده خواهد شد: الف) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال هواپیمای مسافربری تجاری انحصارا با کاربری غیرنظامی ب) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال قطعات یدکی و قطعات عمده برای هواپیمای مسافربری تجاری به ایران و ج) ارائه خدمات تبعی، از جمله ضمانت، نگهداری و خدمات تعمیر و بازبینیهای ایمنی برای کلیه موارد مذکور، مشروط به اینکه قطعات و خدمات مجوز داده شده انحصارا برای هوانوردی تجاری مسافری مورد استفاده قرار گیرند.
مشخص است که عدم اجرای این بند از برجام مربوط به مصوبه اخیر مجلس نمایندگان آمریکا نبوده و آمریکا با عدم اجرای بند 22 و 5/1 برجام، به شکل آشکاری توافق هستهای را نقض کرده است.